Sığorta bazarı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Sığorta bazarı — sığorta xidmətlərinin təklif olunduğu maliyyə bazarının bir hissəsi[1].

Bu bazarda sığorta xidmətləri sığorta şirkətləri tərəfindən təklif olunur. Sığorta xidmətləri bazarı üçün vacib olan sığorta fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsidir ki, bu da icbari lisenziyalaşdırmanı, sığorta şirkətlərinin maliyyə sabitliyinin təmin edilməsinə nəzarəti nəzərdə tutur[2].

Sığorta bazarının təşkilinin ən mühüm prinsiplərindən biri sığorta şirkətlərinin ədalətli rəqabətinin təmin edilməsidir. Rusiya Federasiyasında sığorta xidmətləri bazarında ədalətli rəqabət meyarlarını müəyyən edən "Rəqabətin qorunması haqqında" xüsusi qanun mövcuddur[3][4].

Azərbaycan müstəqillik illərindən sonra, yerli sığorta bazarı formalaşmağa başladığı vaxtdan etibarən, cəmi 2 xarici kapitalla işləyən sığorta şirkəti daha uzun dövrdə bazarda fəaliyyət göstərmişdir. Onlardan biri 90-cı illərin sonunda Azərbaycan-Türkiyə müştərək müəssisəsi olaraq yaradılmışdır (Başak-İnam Sığorta Şirkəti) və sonradan bu şirkət müstəqil yerli şirkət kimi fəaliyyət göstərmişdir. 2017-ci ildə isə maliyyə vəziyyətinə əsaslanaraq, sığorta requlyatoru tərəfindən şirkətin lisenziyası ləğv edilmişdir. Xarici şirkət olaraq, yerli bazarda 2-ci ən uzun müddət fəaliyyət göstərən şirkət isə "AXA MBASK" şirkəti olmuşdur ki, bu da Fransaya məxsus qlobal "AXA" şirkətinin törəmə müəssisəsi olmuşdur.

Bu şirkət ilk olaraq, yerli "MBASK" şirkətinin səhmlərinin 51%-ni alaraq fəaliyyətə başlamış, sonrakı illərdə şirkətin səhmləri 100% qlobal "AXA" şirkətinə satılmışdır. Yerli bazarda təxminən 8 il ərzində ciddi uğur qazanan və göstərdiyi xidmətlərin keyfiyyəti ilə seçilən şirkət artıq 2019-cu ildən etibarən öz faəliyyətini Azərbaycan sığorta bazarında və bir sıra başqa ölkələrdə məhdudlaşdırmağa qərar vermişdir. Xarici sığorta şirkətlərinin Azərbaycanda fəaliyyət göstərməsinin mənfi və müsbət tərəfləri mövcuddur. Müsbət tərəf kimi onu qeyd etmək olar ki, xarici sığorta şirkətinin yerli bazarda fəaliyyəti özü ilə gətirdiyi korporativ sığorta xidməti mədəniyyətinin yüksək olması ilə, yeni texnologiyaların tətbiqi ilə, yeni məhsulların bazara çıxarılması ilə, agent şəbəkəsinin yaradılması ilə və s. kimi müsbət amillərlə səciyyələnir[5].

Dünya sığorta bazarı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

XX əsrin ikinci yarısından başlayaraq müxtəlif ölkələrin sığorta bazarları vahid beynəlxalq sığorta məkanının yaradılması istiqamətində fəal şəkildə inkişaf etməyə başladı. Milli sığorta bazarlarının bu inteqrasiya tendensiyası sığorta işinin bütün sahələrinə təsir göstərmişdir[6].

2017-ci ildə dünyada bütün sığorta şirkətləri tərəfindən toplanan sığorta haqlarının həcmi əvvəlki illə müqayisədə 1,5% artaraq 4,9 trilyon ABŞ dolları təşkil edib[7].

Region Sığorta haqqının həcmi, mln. ABŞ dolları Keçən il üçün artım tempi, % Dünya bazar payı Hər sakin üçün mükafat, ABŞ dolları Sığortanın ÜDM-də payı, %
Şimali Amerika

1496634

0,0

30,60

4120

7,11

Cənubi Amerika

167888

0,1

3,43

262

3,06

Qərbi Avropa

1416184

-0,7

28,95

2568

7,28

MərkəziŞərqi Avropa

63013

5,8

1,29

198

1,92

Asiya, cəmi

1590688

5,7

32,52

360

5,62

O cümlədən inkişaf etmiş Asiya bazarları (Yaponiya və s.)

810858

-1,1

16,58

3755

10,51

O cümlədən Asiyada inkişaf etməkdə olan bazarlar ([[Çin] daxil olmaqla)

719778

14,7

14,7

188

4,06

O cümlədən Orta AsiyaYaxın Şərq

60052

5,0

1,23

164

2,12

[[Океания]]

90597

-6,2

1,85

2236

5,62

Afrika

66691

0,5

1,36

54

2,96

Dünyada cəmi

4891694

1,5

100,00

650

6,13

Sığortanın inkişafında dünya liderləri inkişaf etmiş ölkələr və bəzi offşor zonalardır[7].

Ölkə Əhali sayına görə sığorta haqlarının həcmi, ABŞ dolları O cümlədən həyat sığortası, ABŞ dolları Toplanan sığorta haqlarının ümumi məbləği, mln
Kayman adaları

12122

490

746

Honkonq

8313

6756

61286

İsveçrə

6811

3522

57904

Danimarka

5772

4215

33141

Lüksemburq

5011

3091

30277

Çin Respublikası

4997

4195

117474

Sinqapur

4749

3835

28831

Finlandiya

4737

3870

26158

İrlandiya

4687

3880

64306

Niderland

4631

915

79013

Amerika Birləşmiş Ştatları

4216

1674

1377114

Birləşmiş Krallıq

3810

2873

283331

İsveç

3672

2694

36580

Cənubi Koreya

3522

1999

181218

Fransa

3446

2222

241603

Norveç

3429

2134

19790

Yaponiya

3312

2411

422050

Kanada

3260

1407

119520

Avstraliya

3247

1304

80061

….

….

….

….

Rusiya

152

39

21898

Braziliya

398

224

83315

Çin

384

225

541446

Hindistan

73

55

98003

  1. "Страховой рынок". ГЛОССАРИЙ.ru. 2011-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-06.
  2. "Об организации страхового дела в Российской Федерации". КонсультантПлюс. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-06.
  3. "Федеральный закон "О защите конкуренции"". КонсультантПлюс. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-07.
  4. "Федеральный закон О защите конкуренции на рынке финансовых услуг". КонсультантПлюс. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-05-16.
  5. "SIĞORTA BAZARI" (PDF) (az.).
  6. Извеков Ю.А. "Анализ мировых тенденций на рынке страхования". 2010-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-05-16.
  7. 1 2 "World insurance in 2017:solid, but mature life markets weigh on growth" (PDF). 2019-05-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-05-30.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]